Θεραπεία με Υπερβαρικό Οξυγόνο (ΘΥΒΟ) & Οστεογένεση

Θεραπεία με Υπερβαρικό Οξυγόνο (ΘΥΒΟ) & Οστεογένεση

Βασίλειος Ν. Καλέντζος MD, MPH

Δντής Μονάδας Καταδυτικής & Υπερβαρικής Ιατρικής

Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών

Ο ορισμός της ΘΥΒΟ, όπως δίνεται από τη διεθνή Εταιρεία Υποβρύχιας και Υπερβαρικής Ιατρικής (Undersea and Hyperbaric Medical Society – UHMS) είναι: «Εισπνοή από τον ασθενή 100% οξυγόνου με διαλείμματα, σε συνθήκες αυξημένης περιβαλλοντικής πίεσης εντός Θαλάμου Αποσυμπίεσης – πίεση μεγαλύτερη από μία Απόλυτη Ατμόσφαιρα (ATA). 

Η μέχρι τώρα αποκτηθείσα γνώση υποδεικνύει πως η πίεση θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 1,4 ATA». Κάτω από αυτές τις συνθήκες, επαρκές οξυγόνο φτάνει σε περιοχές του σώματος που λόγω έμφυτων ιδιαιτεροτήτων στην αιμάτωσή τους, των τοπικών συνθηκών (φλεγμονή, αιμάτωμα, λοίμωξη, βλάβες μικροκυκλοφορίας) ή συστηματικών καταστάσεων (Σακχαρώδης Διαβήτης, επίδραση φαρμάκων & Ακτινοθεραπείας) παρουσιάζουν υποξία.

Οι φυσιολογικές επιδράσεις του Υπερβαρικού Οξυγόνου (ΥΒΟ) είναι ποικίλες στα όργανα του ανθρώπινου οργανισμού και έχουν μελετηθεί εκτενώς. Το ΥΒΟ προκαλεί αγγειοσύσπαση που, σε συνδυασμό με την περίσσεια περιεκτικότητα του αίματος σε οξυγόνο δίνει γένεση στο παράδοξο φαινόμενο: μικρότερη παροχή αίματος – αυξημένη προσφορά οξυγόνου στους ιστούς. Από την άλλη πλευρά, η αγγειοσύσπαση στους φυσιολογικούς ιστούς προκαλεί ανακατανομή αίματος με αύξηση της αιματικής παροχής στους υποξικούς ιστούς. Σε κυτταρικό επίπεδο, το ΥΒΟ επιδρά σε ένζυμα και κυτταρικές λειτουργίες και έχει βρεθεί πως επηρεάζει το μεταβολισμό της γλυκόζης και της αμμωνίας. Έχει, επίσης, φανεί πως το ΥΒΟ επιδρά αρνητικά στη προσκόλληση των λευκών αιμοσφαιρίων και επακόλουθη βλάβη του ενδοθηλίου των αγγείων και έτσι, ελαττώνει την ιστική βλάβη από ελεύθερες ρίζες κατά την επαναιμάτωση. Τέλος, επηρεάζει την παραγωγή ορμονών και πρωτεϊνών, ιδίως αυτών που σχετίζονται με την υποξία, με ευεργετικές επιδράσεις σε διάφορα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με την έλλειψη οξυγόνου σε κυτταρικό επίπεδο.

Τα αποτελέσματα του ΥΒΟ περιλαμβάνουν την αύξηση (ή νορμαλοποίηση) προσφοράς οξυγόνου σε υποξικούς ιστούς, ευόδωση επουλωτικών μηχανισμών του οργανισμού και βακτηριοκτόνες – βακτηριοστατικές ιδιότητες. Το ΥΒΟ προάγει την αγγειογένεση, το σχηματισμό κολλαγόνου και πολλαπλασιασμό ινοβλαστών και οστεοβλαστών. Με αυτό τον τρόπο προάγει το σχηματισμό οστικού πώρου, βελτιώνει το τελικό αποτέλεσμα σε εγκαύματα και αυξάνει τη βιωσιμότητα μοσχευμάτων. Επίσης, έχει φανεί πως έχει νευρο-προστατευτικές δράσεις και αυξάνει τον αριθμό των κυκλοφορούντων βλαστοκυττάρων.

Οι γνωστοί μηχανισμοί δράσης του Υπερβαρικού Οξυγόνου έχουν φανεί πως δρουν ωφέλιμα στην διαδικασία της πώρωσης καταγμάτων. Πειραματικά δεδομένα έχουν δείξει πως ενεργοποιεί σε μεγάλο βαθμό τους μηχανισμούς επιδιόρθωσης του οστού οδηγώντας σε αύξηση ρυθμού σχηματισμού οστικού πώρου αλλά και γρηγορότερα στην επαναδιαμόρφωση (remodeling) του οστού. Έχει επίσης φανεί πως το οστό που σχηματίζεται υπό την επίδραση του Υπερβαρικού Οξυγόνου, έχει αυξημένη αντοχή.

Στη Χρόνια (Ανθεκτική) Οστεομυελίτιδα, όπου η λοίμωξη δεν μπορεί να καταπολεμηθεί με την αντιβίωση και τη χειρουργική αντιμετώπιση, το Υπερβαρικό Οξυγόνο χρησιμοποιείται με πολύ καλά αποτελέσματα, έχοντας πάρει έγκριση ως διεθνής ένδειξη γι’ αυτή την περίπτωση. Καθώς αυξάνει την παροχή Οξυγόνου στα λευκά αιμοσφαίρια, τους οστεοκλάστες και ινοβλάστες, δρα ουσιαστικά στην επίτευξη ελέγχου της λοίμωξης, και τελικά στην επαναδιαμόρφωση του οστού και την σύγκλειση του τραύματος. Η χρήση του Υπερβαρικού Οξυγόνου δρα επικουρικά σε συνδυασμό με την κατάλληλη αντιβιοτική αγωγή και τους (πιθανούς) απαραίτητους χειρουργικούς καθαρισμούς.

Γνωστοί παράγοντες μπορεί να προδιαθέτουν σε διαταραχές της επούλωσης / πώρωσης των καταγμάτων. Είναι αυτές οι περιπτώσεις στις οποίες η χρήση του Υπερβαρικού Οξυγόνου έχει αξία σαν βοηθητικό μέσο από την αρχή, μαζί με την κύρια αντιμετώπιση του κατάγματος, για την πρόληψη εμφάνισης καθυστερημένης πώρωσης ή ψευδάρθρωσης. Το Υπερβαρικό Οξυγόνο έχει άριστα αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της διεγνωσμένης πια καθυστερημένης πώρωσης, μαζί με όποιες άλλες παρεμβάσεις μπορεί να απαιτηθούν, και οδηγεί σε οριστική επίλυση του προβλήματος στο πλείστον των περιπτώσεων. Το Υπερβαρικό Οξυγόνο έχει χρησιμοποιηθεί εξάλλου με επιτυχία σε συνδυασμό με διατατική οστεογένεση αλλά και τη χρήση σύγχρονων βιοϋλικών (ΒΜΡ – bone morphogenetic protein) σε δυσίατες περιπτώσεις που απαιτούν αυτή την προσέγγιση.

Υπερβαρικό Οξυγόνο & Οστεογένεση (γενικά) – Πότε το σκεφτόμαστε νωρίς;

1. Προηγηθείσα Ακτινοθεραπεία – Υπερβαρικό Οξυγόνο σε πρώτο χρόνο
2. Λοίμωξη – Υπερβαρικό Οξυγόνο σε πρώτο χρόνο
3. Συστηματικά νοσήματα που επηρεάζουν κυκλοφορία – άμυνα
4. Έγκαιρη έναρξη – εντός των πρώτων 4-6 εβδομάδων

Υπερβαρικό Οξυγόνο & Διατατική Οστεογένεση – Πότε το σκεφτόμαστε νωρίς;

•         Προηγηθείσα Ακτινοθεραπεία – Υπερβαρικό Οξυγόνο σε πρώτο χρόνο

•         Λοίμωξη – Υπερβαρικό Οξυγόνο σε πρώτο χρόνο

•         Συστηματικά νοσήματα που επηρεάζουν κυκλοφορία – άμυνα

•         Έγκαιρη έναρξη – εντός των πρώτων 4-6 εβδομάδων της διαδικασίας

Για περισσότερα: www.hyperbaric.gr